Δ.7.2 Περίπτωση μη τήρησης της ¨ομαδοποίησης¨ των εργασιών

.Όπως προκύπτει από σειρά σχετικών Αποφάσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας σχεδίου Συμβάσεων ,  η μη τήρηση της «ομαδοποίησης των εργασιών” του προς εκτέλεση Έργου σε υποομάδες,  σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 ΥΑ προς το εφαρμοστέο σύστημα δημοπράτησης ενέχει τον κίνδυνο μη νομιμοποίησης της τηρουμένης διαδικασίας και κατά συνέπεια κωλύεται η σύναψη και των σχετικών Συμβάσεων ^[1].

Η μη τήρηση της εν λόγω «ομαδοποίησης» των εργασιών συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της διενεργηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας, καθόσον αφενός η προϋπολογιζόμενη για τα ελεγχόμενα έργα δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το ποσό των 60.000 ευρώ (άρθρο 125 παρ.1 ν. 4412/2016), μέχρι του οποίου είναι δυνατή η υποβολή οικονομικών προφορών με ενιαίο ποσοστό έκπτωσης, αφετέρου δε η θεώρηση όλων των επιμέρους προβλεπόμενων ειδών εργασιών ως μίας ομάδας καθιστά δυσχερή (αν όχι ανέφικτο) τον έλεγχο της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών (άρθρο 156 παρ. 3 ν. 4412/2016), ενδέχεται δε να οδηγήσει σε μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου και, ειδικότερα, σε μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογιζόμενων για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης των δαπανών κάποιων από αυτά τα είδη εργασιών και, παράλληλα, μέσω της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται στην υπέρβαση της συμβατικής ομάδας εργασιών. Ακολούθως παραθέτουμε μια σειρά Αποφάσεων Κλιμακίων του Ελεγκτικού Συνεδρίου.  Στις περιπτώσεις αυτές προβλεπόταν κατά την οικεία διακήρυξη, ως σύστημα υποβολής των οικονομικών προσφορών αυτό των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδες τιμών (άρθρο 95 παρ. 2 α ν.4412/2016), εντούτοις, ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου μη νομίμως περιέλαβε μόνον μία ομάδα εργασιών, το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε ότι αυτό είχε ως αποτέλεσμα το ελεγχόμενο έργο να δημοπρατηθεί ουσιαστικά με σύστημα υποβολής προσφορών αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης του άρθρου 125 ν. 4412/2016. Έτσι :

Το Κλιμάκιο Ε' του Ελεγκτικού Συνεδρίου (με την Πράξη 558/2019) για την νομιμότητα του προϋπολογισμού μελέτης έργου, έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για την υλοποίηση του έργου «ΑΣΦΑΛΤΟΣΤΡΩΣΕΙΣ ΣΕ Δ.Κ.» μεταξύ Δήμου και εργολήπτη. Παρόλο που, κατά την οικεία διακήρυξη, ως σύστημα υποβολής των οικονομικών προσφορών είχε οριστεί αυτό των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδες τιμών (άρθρο 95 παρ. 2 α ν.4412/2016), εντούτοις, ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου μη νομίμως περιέλαβε μόνον μία ομάδα εργασιών (ΑΣΦΑΛΤΙΚΑ) με πέντε είδη εργασιών.

Όμοια είναι και η 1286 / 2018 με την οποία το Τμήμα VI του ΕλΣυν, η οποία κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή της οικείας σύμβασης. Στην προκειμένη περίπτωση, ο μη νομίμως ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου που δημοπρατήθηκε με το σύστημα των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης, περιέλαβε μόνον μία ομάδα εργασιών (ΟΔΟΠΟΙΙΑ) με πέντε είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε δύο υποομάδες (άρθρο 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 ΥΑ).

Συναφώς. H αρ. 15/2019 του  ΕλΣυν - Τμήμα 6 κρίνει ότι μη νομίμως ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου, που δημοπρατήθηκε με το σύστημα των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης, κατά ομάδες τιμών του άρθρου 95 παρ. 2 περ. α΄ ν. 4412/2016, περιέλαβε μόνον μία ομάδα εργασιών (ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ) με ογδόντα ένα είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε περισσότερες της μίας ομάδες, δοθέντος ότι, κατά την τεχνική περιγραφή του ελεγχόμενου έργου, οι προς εκτέλεση εργασίες εντάσσονται σε περισσότερες από τις προβλεπόμενες στη ΔΝΣγ/οικ. 38107/ΦΝ466/22.3.2017 υ.α. ομάδες εργασιών της κατηγορίας των οικοδομικών έργων.

Ομοίως το Κλιμάκιο Ε' του Ελεγκτικού Συνεδρίου (με την Πράξη 469/2019) για την νομιμότητα του προϋπολογισμού μελέτης έργου, το οποίο δημοπρατήθηκε με το σύστημα των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης κατά ομάδες τιμών (άρθρο 95 παρ. 2 α ν.4412/2016), εντούτοις, ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου μη νομίμως περιέλαβε μόνον μία ομάδα εργασιών (εν προκειμένω “Επιστρώσεις Δαπέδων”) με δεκαεπτά είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών το σύστημα υποβολής προσφορών μετετράπη αυτομάτως σε αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης.Το Κλιμάκιο Ε' του Ελεγκτικού Συνεδρίου (με την Πράξη 558/2019) για την νομιμότητα του προϋπολογισμού μελέτης έργου - το οποίο δημοπρατήθηκε με το σύστημα των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης - έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για την υλοποίηση του έργου με τίτλο «Έργα αποκατάστασης σε ΠΕ», καθόσον ο προϋπολογισμός μελέτης του ελεγχόμενου έργου μη νομίμως περιέλαβε μόνο μία ομάδα εργασιών (Ομάδα Α Τεχνικά Έργα) με πέντε είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών σε δύο υποομάδες και προσφορά επιμέρους ποσοστού έκπτωσης κατά υποομάδα, αντίστοιχα προς το εφαρμοστέο σύστημα δημοπράτησης.

Με την Απόφαση 1046/2019 το Τμήμα VI του ΕλΣυν ανακάλεσε την 397/2019 Πράξη του Ε΄ Κλ. Ελ. Συν. διότι :

Α) αν και με τον Ν. 4412/2016 δεν αποκλείεται η ύπαρξη μίας μόνο ομάδας ομοειδών εργασιών, πλην όμως, σύμφωνα με το άρθρο 4 της ΔΝΣγ/οικ.38107/ΦΝ466/22.3.2017 υπουργικής απόφασης, σε περίπτωση που οι εργασίες ενταχθούν σε μία μόνο ομάδα και προβλεφθεί η δυνατότητα χρησιμοποίησης των επί έλασσον δαπανών, όπως συμβαίνει εν προκειμένω, τότε οι εργασίες του προϋπολογισμού του έργου ομαδοποιούνται υποχρεωτικά σε δύο υποομάδες, οι οποίες θα θεωρούνται ως «Ομάδες εργασιών», για την περίπτωση που κατά την εκτέλεση του έργου χρειαστεί να αξιοποιηθεί η δυνατότητα των επί έλασσον δαπανών,

Β) Οι πέντε επιμέρους εργασίες της μοναδικής ομάδας του προϋπολογισμού της ελεγχόμενης σύμβασης έχουν μεν διαχωριστεί σε δύο ευρύτερα είδη, δηλαδή σε εργασίες επένδυσης πρανών και σε εργασίες αγκύρωσης, η διάκριση όμως αυτή δεν συνιστά ομαδοποίηση σε υποομάδες εργασιών (όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 3 της ανωτέρω υπουργικής απόφασης), για τις οποίες υποβάλλετο διακριτό ποσοστό έκπτωσης, προκειμένου να είναι νόμιμη η χρησιμοποίηση της προβλεπόμενης, στο άρθρο 11.3 της διακήρυξης, δυνατότητας των επί έλασσον δαπανών και

Γ) Η  ως άνω θεώρηση όλων των επιμέρους ειδών εργασιών ως μίας ομάδας έχει ως αποτέλεσμα, εκτός του να καθίσταται δυσχερής και, σε κάθε περίπτωση, ανέφικτος ο έλεγχος της διαχείρισης των επί έλασσον δαπανών, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο άρθρο 156 παρ. 3 ν. 4412/2016 και στην οικεία διακήρυξη (άρθρο 11.3), ανεξαρτήτως του ότι λόγω της φύσης των εργασιών δεν θα μπορούσε να υπάρξει χρήση της δυνατότητας αυτής, το ελεγχόμενο έργο να έχει δημοπρατηθεί κατ’ ουσία με σύστημα υποβολής προσφορών αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης, κατά παράβαση του άρθρου 125 ν. 4412/2016, αφού η προϋπολογιζόμενη δαπάνη του έργου υπερβαίνει το όριο των 60.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ και τέλος να μπορούν να λάβουν χώρα μη νόμιμες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού του έργου εντός της μίας προβλεφθείσας ομάδας για το σύνολο των εργασιών, και ειδικότερα, μη νόμιμες αυξομειώσεις των προϋπολογισθεισών για τα επιμέρους είδη εργασιών δαπανών, μέσω της μείωσης ορισμένων εξ αυτών και παράλληλα, μέσω της υπέρβασης των προβλεπόμενων για άλλα είδη εργασιών δαπανών, πέραν των ποσοστιαίων ορίων που τίθενται με το άρθρο 11.3 της διακήρυξης.

Ωστόσο, το Τμήμα, συνεκτιμώντας ότι οι εργασίες του ελεγχόμενου έργου, εκ της φύσης τους, φαινόταν ότι ανήκαν μόνο σε μία ομάδα του άρθρου 3 της ως άνω υπουργικής απόφασης (Τεχνικά έργα ανοικτής οδοποιίας) και ότι συντρέχουν προφανείς λόγοι δημοσίου συμφέροντος για την άμεση εκτέλεση των συγκεκριμένων εργασιών αποκατάστασης, κρίνει ότι η διαπιστωθείσα ανωτέρω νομική πλημμέλεια δεν είναι εν προκειμένω ουσιώδης.

Όπως έκρινε το Κλιμάκιο Ε' του Ελεγκτικού Συνεδρίου (με την Πράξη 469/2019) για την νομιμότητα του προϋπολογισμού μελέτης έργου, το οποίο δημοπρατήθηκε με το σύστημα των επιμέρους ποσοστών έκπτωσης. Στην προς εξέταση υπόθεση το Κλιμάκιο έκρινε ότι στην προκειμένη περίπτωση, στην οποία στον προϋπολογισμό του Έργου περιλαμβάνεται μόνο μία ομάδα εργασιών (εν προκειμένω “Επιστρώσεις Δαπέδων”) με δεκαεπτά είδη εργασιών, χωρίς περαιτέρω ομαδοποίηση αυτών το σύστημα υποβολής προσφορών μετετράπη αυτομάτως σε αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης, γεγονός που συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της διενεργηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας, αφού η προϋπολογιζόμενη του έργου δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το οριζόμενο, στο άρθρο 125 παρ. 1 ν.4412/2016 όριο, των 60.000 ευρώ, μέχρι του οποίου είναι δυνατή η εφαρμογή του επίμαχου συστήματος.